Creativiteit en productiviteit
Jaren geleden vertelde een vriendin me over haar voornemens voor het nieuwe jaar. De eerste was om spontaner te zijn. Ik weet nog dat ik in eerste instantie verbaasd was over deze – op het eerste gezicht – enorme tegenstelling van ‘geplande spontaniteit’. Toch was het niet zo gek als het eerst klonk: planning zorgt voor een bepaalde mindset die je in staat stelt om spontaner te denken en te handelen. Hetzelfde geldt voor creativiteit. Er bestaat een mythisch beeld van creatieve mensen dat deze van nature chaotisch zijn of dat creativiteit het tegenovergestelde is van plannen, organiseren of productiviteit. Deze worden gezien als verschillende 'persoonlijkheidstypen’ of verschillende stijlen van werken.
Ik deel hieronder een aantal gedachten met je over de relatie tussen creativiteit en productiviteit, wat creativiteit daadwerkelijk betekent en hoe je productiever creatief kunt zijn (of creatiever productief).
Wat is creativiteit eigenlijk? Waarom zouden creatieve mensen productiever moeten zijn?
Er zijn uiteraard honderden antwoorden op deze vragen. Mijn benadering is gebaseerd op een interview met de Britse moderne kunstenaars Gilbert en George Passmore dat ik een aantal jaar geleden zag. George zei: “We rennen van de wieg naar het graf. Ieder schilderij dat we niet schilderen zal ook niet door iemand anders worden gemaakt.”
Dit inspireert mij om verschillende redenen. Ten eerste krijg ik de indruk dat Gilbert en George hun werk zien als een belangrijke taak om te doen. Hun werk is niet alleen belangrijk voor zichzelf maar ook voor de maatschappij.
Iedereen kan creatief zijn. Dat betekent niet dat iedereen moet gaan schilderen of beeldhouwen. Een stuk tekst, een besluit in een vergadering, nieuwe product ideeën – het wordt allemaal gedreven door creativiteit. Voor mij is creativiteit iets wat voor iedereen is weggelegd, maar dat wat iemand besluit te creëren is uniek. Je schrijft misschien e-mails, net als iedereen, maar jouw e-mails zijn een weergave van jou en daarom uniek. Dus als je creativiteit ziet als jouw bijdrage aan de wereld, geldt hoe meer je creëert, hoe meer je bijdraagt en hoe minder je uitstelgedrag vertoont…
Drempels om creatief te zijn
Natuurlijk is niet iedere e-mail die we ontvangen een kans om creatief te zijn. Veel van de troep die dagelijks op ons afkomt in ons werk is eerder een drempel om te doen wat we graag zouden willen doen, dan een kans om creatief te zijn. Daarnaast kunnen er angst en emotionele barrières zijn die zorgen voor uitstelgedrag en zelf-sabotage waardoor ons momentum wordt belemmerd. Ik zie vijf manieren om productiever te denken over creativiteit en creatiever te denken over productiviteit.
1. Zorg voor ruimte
Het proces van het schrijven van mijn boek, 'How to be a Productivity Ninja’ duurde twee jaar (boeken schrijven is volgens mij één van de moeilijkste dingen om te creëren!). Het eerste jaar was er weinig creativiteit of productiviteit te zien. Ik zat vooral te staren naar een van de projecten op mijn lijst. Iedere keer als ik mijn wekelijkse review deed zag ik 'boek schrijven’ op mijn lijst staan. Het boek was toen nog ongeveer 20.000 woorden in een Word document. Bij lange na niet de 80.000 woorden die ik wilde schrijven.
Ik begon me te realiseren dat de reden dat ik niet veel verder kwam was omdat voor het schrijven van een boek HEEL VEEL ruimte in je hoofd en concentratie vereist zijn. Doordat ik mijn eigen bedrijf runde was ik te druk bezig met de dagelijkse rompslomp dat ik die ruimte niet had. Toen begon ik mezelf een andere vraag te stellen. In plaats van “Waarom kom ik niet verder met mijn boek?” vroeg ik mezelf af “Hoe kan ik zorgen voor de ruimte die ik nodig heb?” Mijn antwoord ging vrij ver, maar het werkte wel.
Ik boekte een strandhut in Sri Lanka waar ik een maand lang verbleef. Op de been gehouden door zelfgemaakt Sri Lankees eten, een stuk wifi-vrij strand, prachtige natuur en de wetenschap dat er niets anders te doen was dan het benutten van de ruimte die ik had voor het schrijven van mijn boek. Het concept was een maand later klaar en terug in Engeland kostte het nog drie maanden om het te bewerken en bij te schaven.
Omdat ik ruimte had gecreëerd voor mezelf was het gelukt. De 'ruimte’ die jij nodig hebt is misschien een uur of een dag. Jouw Sri Lanka is misschien zo eenvoudig als het opruimen van de keukentafel of het opzoeken van een stiltewerkplek. Waar het om gaat is je te realiseren dat je ruimte nodig hebt.
2. Ship
Een van de bekende uitspraken van Steve Jobs als hij op het Apple hoofdkantoor rondliep is “real artists ship”, oftewel 'echte kunstenaars zorgen dat er daadwerkelijk geleverd wordt’. Hier zit achter dat het als creatieveling verleidend kan zijn om met je werk bezig te blijven en verder te perfectioneren in plaats van te zorgen dat het daadwerkelijk in productie gaat en geleverd gaat worden. Misschien is het nog niet perfect – en wordt het misschien ook nooit – maar creativiteit heeft alleen nut als iemand er ook daadwerkelijk gebruik van kan maken.
Neem iets nieuws zo snel mogelijk in productie en zo vaak als je kunt. Nog steeds bezig met iets dat maar niet afkomt? Stuur het de wereld in. Als je aan iets werkt zonder deadline, zorg dat die er alsnog komt.
3. Wees nieuwsgierig en open
Een deel van creativiteit is uiteraard inspiratie. Ik vind het belangrijk als ik aan het schrijven of nadenken ben om een zo groot mogelijke lijst ideeën en inspiratie te hebben om uit te putten. Weersta de verleiding om de hele reis of dag vast te zitten aan je smartphone. Kijk om je heen. Kijk op de meest saaie plaatsen. Stel vragen aan alles en iedereen. Denk aan de Bouwmarkt vlakbij (in mijn ogen de saaiste winkel die ik kan bedenken). Maar denk dan eens aan de verhalen die erachter zitten – de mensen die het hebben opgericht, de verhalen van de mensen die er werken enz. Alles is interessant en nieuwsgierigheid en openheid naar de wereld om je heen geeft inspiratie voor als je het nodig hebt.
4. Verwijder afleidingen
Als ik schrijf gebruik ik het programma Scrivener. Hier zijn verschillende redenen voor, maar de belangrijkste is, dat ik in dit programma niets anders zie dan de woorden op het scherm voor me. Geen icoontjes, geen meldingen, geen bestanden. Alleen ik met mijn woorden en gedachten. Alle gebruikelijke productiviteits adviezen zoals het voorkomen van afleidingen, niet teveel tijd aan je e-mail inbox besteden enzovoort, zijn cruciaal als je creatief wilt zijn.
Ik heb op een gegeven moment besloten om mijn dagen in te delen in twee helften: in de ochtend werk ik thuis, zonder enige afleiding. Dit zorgt voor ruimte om creatief te zijn. Gedurende de middag ben ik meestal op kantoor en zit vol afleidingen (e-mail, sociale media etc.). Dan werk ik samen met anderen. Ik heb gemerkt dat deze vaste indeling van mijn dag me helpt om gericht te blijven op mijn doelen voor die dag en om me te concentreren.
5. Uitstelgedrag en momentum
Als laatste, een verhaal over creativiteit zou niet compleet zijn zonder uitstelgedrag te noemen. Ik denk niet dat we uitstelgedrag ooit helemaal kunnen vermijden. Uitstelgedrag is een irrationele verbeelding van de gevolgen van onze creaties gevoed door onze angsten over onszelf en de wereld om ons heen. Mensen stellen iets graag uit als ze verveeld zijn, verward of bang. Helderheid over wat je doet en de juiste motivatie lossen de eerste twee op. Maar angst? Mijn gouden regel is om een grotere angst te creëren. Maak je je zorgen over hoe je stuk wordt ontvangen of beoordeeld? Zet een deadline en zorg dat anderen die weten. Dat betekent dat je tijdelijk banger bent om de deadline niet te halen.
Iets anders is om simpelweg te (h)erkennen dat deze gedachten niet rationeel zijn. Er is normaal gesproken weinig aanleiding of bewijs dat ons werk echt zo belachelijk wordt gevonden als onze irrationele gedachten ons willen doen geloven. Deze bewustwording kan je helpen om deze gedachten te negeren en je creativiteit te laten bloeien.
Zo, dit is wat ik vandaag heb gecreëerd. Ik hoop dat je ervan genoten hebt. Nu ben jij aan de beurt!
Photo: Flickr /M Glasgow CC BY-ND 2.0
